Hiện nay trên Việt Nam và cũng như trên toàn thế giới xe ô tô số tự động ngày càng phổ biến. Nhưng để điều khiển thuần thục, để an toàn và đạt hiệu quả nhất thì cần rất nhiều kỹ năng mà mọi người phải biết. Bằng B1 là hạng bằng được đào tạo và điều khiển xe số tự động nên mọi người cân nhắc trước khi hạng bằng khi đi ký học bằng lái xe.
Cách lái xe số tự động
1. Chuẩn bị để lái xe số tự động:
- Điều chỉnh ghế lái sao cho chân được thoải mái nhất: chân phải bắt buộc phải đạp được hết hành trình của chân ga và chân phanh, tay làm chủ được toàn vô lăng (không bị quá gần hoặc với xa vô lăng)
- Điều chỉnh gương chiếu hậu để có tầm quan sát được tốt nhất.
- Phải xác định được vị trí của chân ga và chân phanh, để gót chân chạm sàn ở giữa vị trí chân ga và phanh để bàn chân có thể di chuyển qua lại giữa chân ga và phanh 1 cách nhanh nhất.
- Chân phải nằm ở giữa và sử dụng cho chân phanh và ga, chân trái để qua trái và không sử dụng để đạp phanh hay ga.
- Nhớ phải thắt dây an toàn để bảo vệ bản thân mình và phải để đối phó với công an.
Giới thiệu về các ký hiệu xe số tự động:
- P (Parking) = đậu xe
- R (Reverse) = lùi xe
- N (Neutral) = trạng thái tự do
- D (Drive) = số tiến
Tùy thuộc vào dòng xe sẽ có thêm các ký hiệu và chức năng khác như:
- M (Manual): (+ -) Vận hành như số sàn, cho phép xe chuyển sang số 1, 2, 3, 4, 5 và ngược lại (gạt về dấu “+” là tăng số, dấu “-“ là giảm số)
- S (Sport): Số kiểu thể thao, gần giống như chế độ M kể trên để chuyển số theo ý muốn người lái.
- D1 (Drive 1), D2 (Drive 2): Sử dụng khi cần đi tốc độ chậm, đường khó đi hoặc tăng tốc. Tuy nhiên công dụng rất quan trọng của những số này là hỗ trợ đổ đèo an toàn.
- OD (Overdrive): Số để vượt tốc, đổ đèo
- L (Low): Số thấp, dùng cho các trường hợp tải nặng, lên dốc, xuống dốc
- B (Brake): Số hãm, tương tự như số L. Dùng để hãm tốc bằng động cơ khi xe xuống dốc
2. Khởi động vận hành xe số tự động:
- Đạp hết chân phanh -> khởi động xe bằng chìa khoá hay nút bấm
- Chuyển cần số sang vị trí D (nếu muốn di tới) hoặc R (nếu muốn xe đi lùi).
- Chân phải đạp phanh và hạ hết phanh tay
- Trước khi lăn bánh nhớ quan sát trước và sau bằng gương chiếu hậu
- Sau đó nhả phanh chân để xe di chuyển.
- Sau khi lăn bánh điều khiển tốc độ sao cho hợp lý bằng chân ga, và dùng chân phanh khi cần giảm tốc độ.
- Khi đã tới vị trí đỗ xe: dùng chân phải đạp hết chân phanh -> kéo phanh tay -> chuyển cần số về P -> tắt động cơ
5 lưu ý rất quan trọng khi lái xe số tự động có thể quyết định đến sự an toàn của bạn
1. Tuyệt đối tránh dùng 2 chân để thao tác chân phanh và chân ga
Để đơn giản thao tác, mang lại sự thoải mái cho người lái, xe số tự động đã được loại bỏ chân côn. Các tài xế chỉ cần sử dụng duy nhất chân phải để thao tác giữa ga và phanh. Tuy nhiên, một số lái xe khi chuyển từ xe số sàn sang xe số tự động thường mắc sai lầm khi dùng chân trái để đạp phanh và chân phải đạp ga.
Theo ông Trần Xuân Quyền, một người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc đào tạo lái ô tô: “Sai lầm này rất dễ gây ra những tai nạn. Trong những tình huống bất ngờ, theo thói quen phản xạ lái xe thường sẽ đạp cả hai chân nhưng khi đạp mạnh chân ga tác dụng của phanh sẽ giảm rất nhiều, xe không thể dừng như mong muốn”.
2. Không điều chỉnh ghế hoặc vô lăng khi xe đang di chuyển.
Trước khi di chuyển xe phải điều chỉnh ghế lái và vô lăng sao thoải mái nhất. Nếu trong quá trình di chuyển muốn chỉnh lại hãy tập vào lề nơi an toàn để điều chỉnh.
Tuyệt đối không được điều chỉnh ghế lái khi xe đang di chuyển (đặc biệt là các loại xe chỉnh ghế cơ) vì trong khi chỉnh ghế lái có thể bật ngửa ra sau, kéo xa về phía sau lúc đó khó có thể làm chủ được xe và rất nguy hiểm cho bạn và những người xung quanh.
3. Nguyên tắc cho sự sống còn khi lái xe số tự động: Không ga thì phanh
4. Không sử dụng số tay khi đổ đèo hoặc leo dốc
Trên hầu hết các xe số tự động hiện nay đều được tích năng chuyển số tay, số thể thao hay lẫy chuyển số trên vô lăng: là các ký hiệu như D1,D2,D3 hay M1, M2,M3…. Tuy nhiên hiện nay một số người vốn đã quen với các thao tác lái ô tô số tự động ở chế độ D, nên thường bỏ qua chức năng chuyển số tay trên xe số tự động, thậm chí có một số người không biết đến số tay trên xe số tự động luôn.
Việc không sử dụng chế độ chuyển số tay cũng được xem là một sai của các tài xế khi đi các cung đường đèo dốc. Bởi nếu ở chế độ D, theo quán tính khi xuống dốc, xe thường di chuyển nhanh dần khiến tài xế phải sử dụng phanh nhiều hơn. Trong trường hợp người lái thường xuyên rà phanh sẽ làm phanh nóng và rất dễ dẫn đến việc cháy má phanh, mất thắng. Việc sử dụng chế độ số bán tự động khi đi đường đèo dốc sẽ giúp người lái chủ động chuyển về các cấp số thấp để tận dụng hãm phanh theo cách phanh động cơ và không cần đạp phanh nhiều
5. Chuyển số về N khi xe đang lăn bánh
Khi sử dụng ô tô số tự động, nhiều lái mới thường có thói chuyển số từ D về N như xe số sàn trong các tình huống xe đỗ dốc hay trước khi dừng đèn đỏ. Thao tác này về lâu dài sẽ làm giảm tuổi thọ hộp số và rất nguy hiểm vì tài xế khó có thể kiểm soát được tốc độ của xe.
Việc chuyển số về N khi xe đang lăn bánh và để cho xe chạy trớn trước, dù theo quan điểm của một số tài xế sẽ giúp xe tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, theo chuyên gia kỹ thuật của Ford: “Khi lái xe chuyển từ D sang N hoặc ngược lại thì các chi tiết bên trong hộp số sẽ thay đổi trạng thái hoạt động. Nếu việc này diễn ra với tần suất cao thì sẽ gây ra sự hao mòn nhanh hơn, đặt biệt là các bộ bố bên trong hộp số. Theo thời gian sẽ làm giảm tuổi thọ của hộp số”.
Cũng liên quan đến vấn đề này, trong sách hướng dẫn sử dụng xe Mazda3, trang 46, mục “Vận hành hộp số tự động” có cảnh báo: “Không được chuyển sang số N trong khi xe đang chạy. Chuyển sang số N trong khi xe đang chạy là nguy hiểm vì khi xe sẽ không thể phanh động cơ khi giảm tốc và có thể dẫn đến chấn thương”
Những lưu ý và cách lái xe số tự động được an toàn và hiệu quả hơn
- Ngay trước khi khởi động động cơ, bạn phải thực hiện thao tác: đạp hết bàn đạp phanh, đặt cần số ở vị trí “P”, kéo phanh tay.
- Không đặt chân lên bàn đạp ga khi đang chuyển cần số từ vị trí “P” hoặc “N” sang bất kỳ vị trí nào khác trên cần số
- Khi dừng đèn đỏ thời gian ít nên để cần số ở vị trí D và đạp chân phanh, nếu thời gian dừng lâu thì có thể chuyển sang vị trí N sau đó kéo phanh tay.
- Tránh chuyển cần số về vị trí P khi dừng đèn đỏ, vì sử dụng cần số ở vị trí P là xe được cố định và hãm cho hộp số nên lỡ không may có xe khác tác động lên xe mình làm di chuyển sẽ làm bể hộp số.
- Không nên ấn nút khóa trên cần số thường xuyên, bởi vì cần số có thể vô tình chuyển qua vị trí “R”. và sẽ rất nguy hiểm nếu vô tình chuyển về số R mà tài xế không biết
- Luôn đặt chân phải lên bàn đạp phanh khi chuyển số sang vị trí “N” hoặc chuyển từ vị trí “N” sang vị trí khác để tránh nguy cơ mất điều khiển.
- Nếu đèn báo vị trị cần số nhấp nháy khi bạn đang lái xe, có thể có lỗi ở hộp số tự động. Hãy mang xe đến xưởng dịch vụ để được kiểm tra càng sớm càng tốt.
- Khi xe đang đứng yên và xe đang được khởi động, thì trước khi chuyển cần số hãy đạp hết bàn đạp phanh để ngăn xe tiến về phía trước. Chỉ nên nhả phanh khi bạn đã sẵn sàng để lái xe đi.
- Để tránh tăng tốc đột ngột, đừng bao giờ đạp ga khi chuyển cần số từ vị trí “P” hoặc “N”.
- Nếu bạn đạp chân ga và chân phanh cùng lúc sẽ làm ảnh hưởng đến hiệu quả phanh và gây mòn má phanh bất thường.
- Tránh đặt các chai lọ hoặc các vật khác dưới sàn bởi vì chúng có thể lăn và gây kẹt bàn đạp phanh/ bàn đạp ga.
- Tránh mang dép khi lái xe bởi vì quay dép hoặc đế dép có thể móc vào bàn đạp ga hoặc bàn đạp phanh gây cản trở việc điều khiển xe.
Xem thêm: nên học bằng B1 hay B2
Các bài tập nâng cao kỹ năng lái xe số tự động:
1. Tập phản xạ thay đổi chân ga – phanh
Dùng chân phải điều khiển chân ga chủ động theo từng nhịp: tăng ga đều và nhẹ, thốc ga (tăng ga nhanh). Sau đó, dùng duy nhất chân phải thay đổi chân ga (thực tế có trường hợp nhảy lên xe số tự động là chân trái đạp phanh, chân phải đạp ga, cách điều khiển này là sai và cực kỳ nguy hiểm). Phanh theo nhịp: ga, phanh… ga-ga, phanh, ga… lúc đầu nhịp đều, sau tăng nhanh tốc độ và các nhịp bất ngờ. Bài tập này giúp người mới lái phản xạ nhanh với việc điều khiển chân ga, chân phanh.
2. Bài tập tăng tốc và phanh trên đường thẳng
Theo hướng dẫn lái xe số tự động do Cục Cảnh sát Giao thông tư vấn, người mới lái cần điều khiển xe chậm chậm và luôn đặt chân phải lên bàn đạp phanh. Vì xe số tự động sẽ “tự bò” với tốc độ khoảng 15-20km/h khi người lái không tác động vào bàn đạp ga. Mục đích thói quen này giúp người lái kiểm soát xe khi qua đám đông, ngõ nhỏ an toàn hơn và lỡ có luống cuống thì cũng đạp vào bàn đạp phanh, giúp giảm thiểu rủi ro.
Khi đã quen với việc điều khiển xe tốc độ chậm, người mới lái cần làm quen với sự thay đổi tốc độ đột ngột của xe. Người lái sẽ tập theo các chế độ điều khiển như: tăng tốc dần đều rồi rà phanh đến khi xe dừng hẳn; tăng tốc nhanh (đạp ga mạnh) lên tốc độ 60-80km/h rồi đạp phanh “sát sàn”. Mục đích là để người lái không sợ tiếng lốp miết “ken két” trên mặt đường. Cứ như vậy, thực hành đến khi người lái quen với việc ga, phanh thành thạo.
3. Đánh lái và điều khiển xe “zig-zag”
Khi người lái cảm thấy thoải mái và tự tin với chân ga, phanh sau 2 bài tập đầu, bắt đầu điều khiển xe đi theo đường zig-zag với tốc độ chậm khoảng 20km/h và tăng dần lên chút. Tất nhiên, bài tập này được thực hành trên đường thẳng, đủ rộng và không có người lưu hành. “Cuối cùng, là bài tập điều khiển xe liên tục cua trái, phải… và chú ý luôn bật xi-nhan, quan sát gương hậu trước khi đánh lái”, Cục Cảnh sát Giao thông tư vấn.
Trên là những lưu ý và cách lái xe số tự động an toàn và hiệu quả. Xin chúc các bạn lái xe an toàn trên mọi nẻo đường
Bạn đang cần nâng cao kỹ năng lái xe xem ngay: thuê xe tập lái bổ túc tay lái